25 maart 2020
Als de bloemen bloeien, hoor je de insecten zoemen
Vrijwilligers actief in het Wisentbos in Dronten
Het Wisentbos in Dronten is een gevarieerd, multifunctioneel stadsbos dat in 1969 is aangeplant en heeft begin eenentwintigste eeuw een grondige renovatie ondergaan. Het bos bestaat voornamelijk uit loofhout. Behalve de in gemengde loofbossen veel geziene linde, els, populier, wilg, kastanje, valt er relatief veel struweel vol met sleedoorn en zoete kers te vinden. Wie zich dit interview met imker Willem Boers herinnert, weet dat de smaak van honing wordt bepaald door ‘waar de bijen op vliegen’: door deze loofbomen en de bloemenweide zou honing uit het Wisentbos wel eens heel bijzonder kunnen zijn.
Door de loofbomen is het bos een leefgebied voor onder andere struweelvogels (zoals de nachtegaal) en ook een foerageergebied voor verschillende vleermuissoorten: de oplettende wandelaar kan in het Wisentbos zowel Batman als Robin spotten. Omdat het bos een uitloopgebied van Dronten is, wordt er veel recreatief gebruik van gemaakt en het voorzieningenniveau is zodoende ook hoog. Er zijn onder andere speelweiden, zijn contouren van een bostheater aangelegd en er zijn verschillende fiets en wandelpaden.
In het Wisentbos ligt een vijver met enkele recreatieweiden. De vijver staat in verbinding met de Lage Vaart en de Wisenttocht, maar de waterkwaliteit beperkt de ontwikkeling van aquatische flora en fauna. De oevers in de bossen samen met die van de Lage Vaart zijn natuurvriendelijk ingericht, waardoor het een leefgebied is voor bevers, libellen, otters en de ringslang. Lokaal zijn schralere omstandigheden aanwezig met duinkruiskruid, jacobskruiskruid, grote kaardenbol, gewone brunel en rode ogentroost. Vlinders als icarusblauwtje en sintjacobsvlinder maken hier gebruik van.
De vraag die wellicht overblijft: waarom leeft de wisent niet in het Wisentbos? Dat antwoord is simpel: al sinds eind 15e eeuw wordt dit oerrund of de Europese bizon met uitsterven bedreigd. Dankzij fokprogramma’s is dat voorkomen, maar vrij levende populaties bevinden zich vooral in Oost-Europa. Voordat er sprake was van een Zuiderzee, was de wisent wel veelvuldig gezien in het gebied.
Via het Lage Vaartbos sluit het Wisentbos aan op de verbindingszone Lage Vaart, die drie Natura 2000-gebieden en een aantal Natuurnetwerk Nederland-gebieden rondom Dronten en Lelystad met elkaar verbindt. Uit de kaart valt af te lezen dat het Wisentbos inderdaad langs een groen lint ligt, dat van de A6 bij Lelystad naar Ketelhaven loopt. In werkelijkheid is de Lage Vaart langer, want hij loopt vanaf het Ketelmeer door oostelijk én zuidelijk Flevoland tot aan de uitmonding bij De Blocq van Kuffeler in het Markermeer (het gemaal dus, niet de vernoemde muziekgroep van weleer).
Een verbindingsstrook versterkt de ecologische waarde en biodiversiteit, omdat het natuur (dieren met name) de ruimte geeft om van het ene gebied naar het andere te trekken. Omdat er bij de aanleg van de Lage Vaart grotendeels natuurvriendelijke oevers, met her en der inhammen, poeltjes en plasbermen zijn aangelegd, is er zowel onder water als langs de oever veel leven: van onderwaterplanten en vissen tot bos-, struweel- en moerasvogels, marterachtigen, otter, bever, dagvlinders en ringslangen. Daarnaast is het een belangrijke trek- en vliegroute voor verschillende vleermuissoorten. Kortom, de aansluiting op die verbindingsstrook zorgt ervoor dat het Wisentbos een prachtig bos is met een toenemende biodiversiteit en een prima natuurwaarde. Voor wie daar minder op hamert, is het vooral: een prettige plek om te wandelen, te fietsen of te chillen.
Toch is dat niet allemaal vanzelfsprekend. Het Wisentbos is eigendom van Staatsbosbeheer en Vahid en Amy zijn boswachters die de boel in de gaten houden. Maar ook de Drontenaren zelf zijn nauw betrokken bij het bos. De renovatie van het bos is mede tot stand gekomen dankzij de inzet van Staatsbosbeheer en een participatie proces met betrokken organisaties en Drontenaren. In 2005 is de Stichting het Wisentbos opgericht. Deze Stichting maakt zich hard voor een dorpsbos met een recreatief natuurlijk gebruik, het voeren van het beheer daarvan en het vergroten van de belevingswaarde van de natuur. Kernwoorden in hun visie zijn diversiteit, bereikbaarheid, schoonheid, bewustwording en natuureducatie. Door deze visie en missie kan de stichting dus verschillende acties opzetten.
Twee keer in de maand wordt het bos op dinsdagmiddag onderhouden door een vrijwilligersgroep. Mee helpen of ook vrijwilliger worden? Aanmelden kan per e-mail of via de Facebookpagina van het Wisentbos. Verder doet de organisatie mee aan NL doet, de grootste vrijwilligersactie van Nederland. Ook werkt de vereniging mee aan Wijlandfestival Dronten, Burendag (van het Oranjefonds) en de landelijke natuurwerkdag.
Gelukkig weet de vereniging ook het NMFF Fonds Verbraaken goed te vinden. In 2019 is er budget aangevraagd om de gereedschappen voor beheerwerkzaamheden te upgraden. Takkenscharen, snoeischaren, schop, zeis, handzagen en hooivork: er is van alles aangeschaft om het bos zijn allure te blijven houden. De groep snoeit er lustig op los als dat nodig is. In 2018 wist de vereniging het fonds te vinden voor een houtsculptuur van een wisent (zie foto). Dit fraaie kunstwerk zal lang blijven pronken in het mooie bos. De sculptuur is door Sander Boom gemaakt en behoort tot de highlights van de wisenteducatieroute. Deze route is bedoeld om jonge kinderen iets te leren over de wisent en zijn leefwijze.
Over highlights gesproken? Als de bezoekers van het Wisentbos íets weten te waarderen, dan is het wel de bloemenweide. In 2016 is er vanuit het Fonds Verbraaken budget beschikbaar gesteld om bloemrijke zones in te richten in het bos. Doelstelling daarachter was vooral het vergroten van de biodiversiteit. Meer bloemen betekent meer voedsel voor insecten en meer insecten betekent meer voedsel voor vogels. Enfin, het moge duidelijk zijn dat alles met elkaar verbonden is in de natuur. Dat is ook gelukt, want als de bloemen bloeien, is het zoemen van de insecten te horen. Bijvangst van de aanleg is dat het bos extra bezoekers trekt, die speciaal komen om foto’s te maken. Ook in 2019 is de bloemenweide opnieuw ingezaaid met een divers mengsel van eenjarige bloemen.
Ook is de stichting druk met het meedenken in een kerngroep over een nieuw project: het aanleggen van een fiets/voet-brug over de Lage Vaart naar de Zeelt, danwel het Lage Vaartbos. Volgens de stichting is uit onderzoek in 2003 geconstateerd dat het Wisentbos te klein is voor de recreatieve functie. De recreatieve druk is geïntensiveerd door uitbreiding
van de nieuwbouwwijk Dronten West. Om het recreatieve gebruik te spreiden, zou het goed zijn om het Wisentbos te verbinden aan het Lage Vaartbos, waarmee het dus ook al een ecologische verbinding heeft. De stichting ziet graag dat dit gebeurt vanuit een circulaire gedachte: men wil graag een bestaande brug hergebruiken. Er is een werkgroep opgericht waarin, onder andere, de provincie, Staatsbosbeheer, Waterschap Zuiderzeeland en verschillende beheerpartijen (gemeente, groen en landschap) de mogelijkheden inventariseren. Voor de aanleg van een fiets/voetbrug bestaat een breed draagvlak.
Daaruit kunnen we nógmaals herleiden dat burgerparticipatie een groot goed is dat af en toe best een plekje in de spotlights verdient. Want de vrijwilligers van het Wisentbos doen meer dan een beetje schoffelen en bloemenzaad zaaien. Er wordt meegedacht over de leefomgeving, biodiversiteit, ruimtelijke inrichting én dus: over de toekomst. Als NMF Flevoland zien wij graag dat onze bescheiden bijdrage meehelpen om die samenwerking tussen burgers en instanties te laten bestaan. Polderen in de polder, zeg maar.
Meer weten over Flevolandse natuur, burgerparticipatie en het Fonds Verbraaken?
Ja natuurlijk! Want het fonds is zeker goed in te zetten voor wat gemeentes en overheden burgerparticipatie noemen. Als bewoners een goed idee hebben en zich verzamelen, is het NMFF-fonds een plek waar zij budget kunnen los peuteren om het idee om te zetten in realiteit. Dat doet namelijk niet alleen Stichting Participatie het Wisentbos, maar dat gebeurt ook bij de Natuur- en milieucoöperatie Rivierduingebied, de Vogel- en Natuurwacht Flevoland (lees het interview), het Bultparkcomité en de Stichting Experiment Zelfbeheer Hoekwierde. We kijken dan ook met veel genoegen uit naar goede ideeën van onze lidorganisaties voor het fonds van 2020.
Deel deze pagina
